Maatregelen om stroomnet voor consumenten en woningbouw in Utrecht beschikbaar te houden
De overheid en netbeheerders hebben in oktober 2023 maatregelen aangekondigd om het stroomnet sneller uit te breiden en slimmer te gebruiken. Onderzoek van de netbeheerders laat zien dat met name het stroomnet in de provincie Utrecht sneller tegen de grenzen aanloopt, daarom worden de maatregelen in deze regio versneld ingevoerd en uitgebreid.
Benzine en dieselauto’s worden op grote schaal vervangen door elektrische auto’s. We koken en verwarmen steeds vaker elektrisch en de groei van het aantal daken met zonnepanelen neemt ook onverminderd toe. Dat vraagt een enorme uitbreiding en verzwaring van het elektriciteitsnet. Netbeheerders werken hier dagelijks aan, maar kunnen het tempo waarin Nederland overstapt op elektriciteit niet bijhouden. Daardoor worden de grenzen van de energie-infrastructuur op verschillende locaties en momenten bereikt.
Maatregelen in Utrecht
In Utrecht is de nood op korte termijn het hoogst. Daarom voert demissionair minister Jetten de eerder aangekondigde maatregelen versneld in en worden ze uitgebreid. De maatregelen met de grootste impact voor de provincie Utrecht zijn:
1. Slim laden van elektrische voertuigen
Door laadpalen op piekmomenten te pauzeren, kan de meeste winst behaald worden.
2. Netefficiënte installaties in bestaande en nieuwbouw
Het gaat hier bij bestaande bouw bijvoorbeeld om hybride warmtepompen in plaats van volledig elektrische.
3. Inzet van regelbare opwek
Sommige knelpunten op het stroomnet kunnen worden opgelost door -naast batterijen- tijdelijk extra elektriciteitsproductieinstallaties neer te zetten. Deze kunnen bijspringen als er regionaal meer vraag is naar elektriciteit dan op het hoogspanningsnet past. Hiervoor worden ook tijdelijk gasgeneratoren ingezet. Dit zorgt ervoor dat de structurele verduurzaming bij huishoudens en bedrijven zoveel mogelijk kan doorgaan.
De overige maatregelen zijn te vinden in de Kamerbrief.
"De problemen die we nu ervaren, kunnen niet op korte termijn opgelost worden"
Bouwen, bouwen, bouwen
Naast deze maatregelen, worden er technische maatregelen genomen om zo snel mogelijk meer ruimte om het stroomnet te krijgen. Zo worden vier belangrijke hoogspanningsstations in de regio verzwaard. Ook wordt de mogelijkheid onderzocht om het stroomnet tijdelijk zwaarder te gebruiken. Hierdoor ontstaat er meer ruimte tot het stroomnet is uitgebreid.
Wachtlijsten voor kleinverbruik voorkomen
De provincie, de netbeheerders en de minister willen hiermee zoveel mogelijk voorkomen dat kleinverbruikers op een wachtlijst komen te staan. Alleen wanneer overheden en netbeheerders in de provincie Utrecht met álle maatregelen aan de slag gaan, is er ruimte voor nieuwe kleinverbruikaansluitingen. Daarbij hebben de aangeslotenen zelf ook een rol; dat betekent dat ze zuiniger met energie moeten omgaan én vooral energie moeten gebruiken wanneer en veel beschikbaar is.
Landelijk probleem
In heel het land loopt het stroomnet vol, maar met name in Utrecht is de situatie nijpend. De verduurzamingsplannen gaan zo snel dat Utrecht nu al in de situatie zit die voor 2030 was voorspeld. Utrecht komt tussen 2026 en 2029 (het moment dat uitbreiden van het net is gerealiseerd) 250 MW (megawatt) netcapaciteit tekort; vergelijkbaar met het jaarverbruik van 125.000 woningen.
Om alle vraag naar transportvermogen van elektriciteit in te passen, werken de netbeheerders aan de grootste verbouwing van onze energienetten. Netbeheerders investeren dan ook meer dan ooit in het uitbreiden en verzwaren van het net.
Zoals bij elke verbouwing, gaat dat gepaard met overlast. Niet alleen omdat één op de drie straten opengebroken wordt en er in ons land minstens 50.000 transformatorhuisjes bijgeplaatst worden, maar ook omdat de problemen die we nu ervaren niet op korte termijn opgelost kunnen worden. Dat betekent dat netbeheerders en overheden kritisch kijken naar mogelijkheden om de pijn te verzachten en bijvoorbeeld nieuwe woningen wél een aansluiting op het net te kunnen geven. Op dit moment kan niet worden uitgesloten dat enkele van de maatregelen ook elders in het land gaan gelden.