Terugblik ‘Nederland in Transitie’: betaalbaarheid van de brede energierekening

Opening | Maarten Otto, Voorzitter Ledenraad Netbeheer Nederland

Betaalbaarheid van de energievoorziening is, naast veiligheid en betrouwbaarheid, een belangrijk uitgangspunt voor netbeheerders. Tijdens het event is met deelnemers verkend hoe we maatschappelijke kosten zo laag mogelijk kunnen houden, terwijl we blijven investeren in economische groei en maatschappelijke ontwikkeling. 

“Uitvoering en betaalbaarheid van de energietransitie, zijn twee kanten van dezelfde medaille,” schetste Maarten Otto. Voorzitter van de Ledenraad Netbeheer Nederland, in de opening van het event. “In Nederland zijn ongeveer 500.000 mensen met energiearmoede. Dat zijn geen getallen, dat zijn vele MKB-ondernemers, dat zijn veel mensen, dat is de werkelijkheid. Dat vraagt van ons dat we bij alles wat we doen, we de samenleving en de consumenten voorop stellen."

Energie-infra, gas en elektriciteit, zijn cruciaal voor het behalen van woningbouwambities, duurzaamheidsdoelen en het ondersteunen van de economie. We investeren met de aanleg van energie-infra niet alleen in de toekomst van Nederland, maar ook in het verdienvermogen van Nederland en het vestigingsklimaat. Maarten Otto: “Met elke euro die we investeren in de energie-infrastructuur, voegen we waarde toe aan Nederland. Waarde aan ons toekomstige welzijn en onze toekomstige welvaart.”

Met het bestaande beleid en de bestaande systeemkeuzes, zullen die netbeheerkosten op de energierekening de komende jaren toenemen. Netbeheerders investeren op dit moment 8 miljard euro per jaar in de energie-infrastructuur en dit zal oplopen tot 16 miljard in 2040.

De opgave in beeld | Hans-Peter Oskam, Algemeen Directeur Netbeheer Nederland

Tot 2040 investeren we jaarlijks steeds meer in het net. Dat heeft impact op alle gebruikers van het systeem. Hans-Peter Oskam, algemeen directeur van Netbeheer Nederland, begon zijn verhaal daarom met de dankbare constatering dat veel ketenpartners aanwezig waren bij deze derde editie van ‘Nederland in Transitie’.

“Wij zijn allemaal publieke partijen, met een gezamenlijke taak; namelijk het zorgen voor een betrouwbaar en betaalbare energievoorziening, ongeacht of dat elektriciteit, waterstof, groen gas of warmte betreft.”

Oskam noemt de ‘glijbaan van CO2-reductie’ zijn kompas. “We liggen op koers om de doelen van CO2-reductie te halen. Dat wil zeggen dat de ondernemers en industrieën op koers liggen, en dat onze infrastructuur daarin faciliteert. Wij leggen het net daarvoor aan. Is dat makkelijk? Nee, zeker niet! Maar oplossen van het probleem, begint door je zorgen te maken over het probleem. En die zorgen zijn er. De opgave is enorm, voor elektra, waterstof, groen gas en warmte. Daarom investeren we meer dan ooit, en zullen de investeringen verder toenemen. Dat zal leiden tot hogere tarieven, dat is ook de waarheid en daarover moeten we met elkaar in gesprek.”

Keynote | Sandra Phlippen, Hoofdeconoom ABN AMRO

Sandra Phlippen gaf een prikkelend betoog over de betaalbaarheid van het energiesysteem en de keuzes die dit voor ons als maatschappij met zich meebrengt.

“Netbeheer is ‘hot and happening’” Zo trapte Sandra Phlippen haar betoog af. “Er gebeurt zoveel, en er wordt enorm veel geïnvesteerd. Of dat genoeg zal zijn, dat is lastig te zeggen, want er zijn nog zoveel schuivende panelen. Congestie zet nu het bedrijfsleven en ook het leven van huishoudens soms op slot. Dat maakt dat níet investeren in maatschappelijke en economisch opzicht vele malen duurder is.”

Phlippen stelde ook dat netbeheerders vanuit de juist intenties geneigd zijn om scherp aan de wind te zeilen en continu te werken aan zo laag mogelijke kosten. “Liever stabiliteit dan dynamiek. Echter, het nieuwe systeem en de netcongestie waar we nu mee te maken hebben, die vragen juist dynamiek. Dat vraagt dus óók om een cultuuromslag in de sector.

Panelgesprek | Begeleiding door Marielle Vogt , CFO Enexis

Tijdens het panelgesprek is verkend hoe we de investeringen in de energie-infrastructuur – ruim 200 miljard tot 2040 - gaan verdelen en betalen als Nederland. Hoe kunnen we een kostenefficiënt systeem ontwikkelen wat kunnen gebruikers daarin zelf doen?

De panelleden die hierin hun inzichten deelden:

• Sappi – Ferdinand Koster (Directeur Sappi Maastricht) – vertegenwoordiging klantzijde
• ACM – Manon Leijten (Bestuurslid) – ontwikkelingen marktordening
• Essent – Resi Becker (CEO) – Ketenpartner > leveranciers- en klantperspectief

“Betaalbaarheid? Het gaat om een slimme en inclusieve transitie” stelde Marielle Vogt. “Slim door de stroom te gebruiken wanneer er veel van is. En inclusief, door er met elkaar voor te zorgen dat het systeem voor iedereen betaalbaar blijft.”

Resi Becker, Essent, benadrukt dat huishoudens niet bezig moeten zijn met nettarieven. Zij adviseert daarom te focussen op het gemak. “Zorg dat de techniek slim is en de gebruiker ondersteunt.”

Ferdinand Koster, directeur van papierfabriek Sappi in Maastricht, roept netbeheerders op om bedrijven nog meer als een deel van de oplossing te zien. “Wij kunnen energie opslaan en op andere momenten gebruiken of terugleveren. Daarmee waarborgen we tevens onze productie.”

Toezichthouder ACM ziet voor zichzelf een rol weggelegd als katalysator van het systeem. “De kosten van niets doen zijn veel hoger. Daarom willen wij zorgen voor beleid dat de veranderingen die nodig zijn stimuleert. Flexibiliteit moet het nieuwe normaal worden. En dat maken wij mede mogelijk.”

Tevens stond het evenement in het teken van vertrekkend directeur Dick Weiffenbach.

Dick Weiffenbach: “We hebben maar één planeet en daar moeten we zuinig op zijn. De energietransitie is keihard nodig, deze opgave is groter dan de Deltawerken. Dat betekent dat we ons eigen particuliere belang soms moeten loslaten, en moeten doen wat er nodig is voor het systeem. En dat de rol van de netbeheerder verandert van beheerder naar ontwerper. Het was voor mij een eer en genoegen om de afgelopen jaren hieraan bij te dragen.”